"Oikia Logos", "Dünya Bizim Evimiz"

Antik çağ felsefesinin kullandığı biri birine çok yakın iki terim vardır: LOGOS ve NOMOS. Logos, değişmeyen evrensel yasa anlamına gelir, sonraları akıl, mantık, bilim anlamında kullanılmıştır. Nomos ise, tanrının buyruğu anlamında olup sonraları gene kural ya da yasa anlamında kullanılmıştır. Logoslar evrenin mutlak gerçeklerini ifade ederler ve değişmezlerdi. Nomosları tanrılar gerektiğince buyurur ve yollarlar, ozanlar ve filozoflar da krallarına taşırlardı; yani nomoslor yerine ve zamana göre değişebilirdi.

Yeni bir kavram üretmek ve onu kabul ettirmek oldukça zordur. Bu yazıya mevzu bahis olan kavram ile ilk kez Ernst Haeckel'in 1866 yılında yayınlanan "Organizmaların Genel Morfolojik Yapısı" adlı eserinde karşılaşıyoruz.

Üzerinde yaşadığımız dünyayı evi (Yunanca: oikia/oikos) olarak hissedebilmiş olmalı ki Haeckel, dilbilimi açısından, evrensel yasa ile uyum içinde olan, değişmeyen, yeryüzünün(evin) yapısı anlamına gelen, oikia ve logos kavramlarının bileşiğinden türetmiş olduğu "ekoloji" sözcüğü arkasından gelenlerce benimsenerek günümüze kalabilmiştir.

Ekoloji kavramının etimolojik bir kardeşi daha vardır: ekonomi. Üreme ve üretim, tükenme ve tüketim, paylaşım ve dönüşümlerin ifadesi olarak, evi idare eden güncel, değişken kurallar anlamına gelen oikia ve nomos kelimelerinden türetilmiştir.

Nasıl ki, sağlıklı bir yaşam için, içinde yaşanan evin ekonomik idaresi kadar ekolojik yapısı önemliyse, üzerinde yaşamakta olduğumuz gezegende de sağlıklı bir yaşamın sürdürülebilmesi için bunun yapısına ve idaresine dair bilgi sahibi olmamız gerekiyor.

Bu açıdan bakıldığında, Ekoloji ve Ekonomi hakkında düşünmeye başlayabilmek için önce evrenin başlangıcına zorunlu bir yolculuk yapmamız gerekecek.